O cukrzycy, nadciśnieniu, Alzheimerze, miażdżycy i depresji, jako chorobach wywołanych złą dietą, słyszeli już chyba wszyscy. Lekarze apelują, reporterzy wspominają, prasa też coś o tym napisze. Czasami nawet psycholodzy wypowiedzą się, że otyłość jest źródłem wykluczeń społecznych i problemów na tle interpersonalnym. Jednak mało kto zwraca uwagę na fakt, jak wielkie spustoszenie nadwaga czyni w mózgu.
Czy jest to ważny temat dla nauczyciela? Bardzo!
Mózg ucznia to nasze miejsce pracy! Polskie społeczeństwo jest coraz grubsze. Coraz młodsze dzieci mają problem z otyłością, dlatego edukacja w tym zakresie jest konieczna. Jeśli ją zaniedbamy, wszystkie inne nasze starania pójdą na zmarnowanie. Żadne cud metody nauczania nie zdadzą egzaminu, jeśli mózgi naszych uczniów nie będą zdolne tej wiedzy przyswoić.
OTYŁOŚĆ ZMIENIA MÓZG
1. Z powodu otyłości słabnie koncentracja i pamięć, już nawet w wieku dziecięcym!
2. Nadwaga lub otyłość w połączeniu z dietą bogatą w cukry i tłuszcze nasycone może także prowadzić do zmian w mózgu, które zmniejszają kontrolę impulsów. W efekcie dziecku trudniej jest oprzeć się pokusie jedzenia.
3. Otyłość obniża samokontrolę.
4. Nadwaga w młodości to duże prawdopodobieństwo Alzheimera lub innych chorób otępiennych na starość.
5. Najnowsze badania sugerują, że nieprawidłowości w mózgu (wywołane spożyciem cukrów prostych i tłuszczy trans) pojawiają się już w dzieciństwie i mogą być wręcz przyczyną otyłości, a nie jej skutkiem.
6. Badania wskazują, że otyłe dzieci cierpią na więcej dolegliwości zdrowotnych i częściej są nieobecne w szkole.
7. Problemy z pamięcią i procesami poznawczymi dotyczą nie tylko nauki w szkole. Chodzi o to, że mózg osób otyłych w ogóle ma znacznie osłabiony sposób przetwarzania informacji i ich zapamiętywania.
8. Nadwaga u dzieci wiąże się z istotnym osłabieniem funkcji wykonawczych, w tym pamięci roboczej, uwagi i umiejętności podejmowania decyzji.
9. Badania z użyciem technologii neuroobrazowania pokazały, że w mózgu osoby z nadwagą lub otyłością dochodzi także do zmian strukturalnych.
10. Wyniki uzyskane przez Antonio Convita z New York University dowodzą, że otyłość i zespół metaboliczny wiążą się z gorszymi wynikami w nauce, a także cieńszą korą oczodołowo-czołową i przedniego zakrętu obręczy, mniejszą spoistością istoty białej oraz zmniejszeniem hipokampa.
11. Naukowcy z University of Illinois na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzili, że dzieci z nadwagą w wieku od 7. do 9. lat, które miały więcej tkanki tłuszczowej w obrębie brzucha, słabiej radziły sobie z testami wymagającymi pamięci relacyjnej, czyli związanej z aktywnością hipokampu.
12. Jak pokazało badanie przeprowadzone w 2015 roku przez dr Sussanne Reyes z Universidad de Chile w Santiago i jej współpracowników, dzieci z nadwagą gorzej sobie radzą w porównaniu z tymi o prawidłowej wadze, z hamowaniem impulsów, a to oznacza, że trudniej im odmówić sobie niezdrowego jedzenia.
13. Otyłość nie jest tylko efektem braku samokontroli, ale też jej przyczyną.
Jak ważną kompetencją w naszym życiu jest samokontrola, pisałam TUTAJ. Jeśli ją posiądziemy, możemy osiągnąć prawie wszystko, co sobie zamierzymy.
Jak to zrobić? Jak nauczyć jej naszych dzieci, naszych uczniów? TUTAJ znajdziesz scenariusz lekcji wychowawczej, która Ci w tym pomoże.
14. Oczywiście nieumiejętność panowania nad sobą przekłada się na wyniki w nauce.
15. Badanie z udziałem 128. dzieci w wieku 7 – 9 lat pokazało, że te o podwyższonym BMI oraz większej ilości tkanki tłuszczowej wypadały gorzej niż ich rówieśnicy o prawidłowej wadze, w zadaniach wymagających kontroli impulsów oraz uzyskiwały niższe oceny.
16. Zespół prof. Davidsona w oparciu o badania na zwierzętach stwierdził, że duże ilości cukrów rafinowanych i tłuszczów nasyconych osłabiają barierę krew – mózg, szczególnie w obrębie hipokampu. To sprawia, że mózg jest bardziej podatny na działanie szkodliwych substancji, które zakłócają jego działanie. A jeśli dotyczy to hipokampu, uszczerbku doznają pamięć i funkcje wykonawcze.
CZY TAKIE ZMIANY W MÓZGU SĄ ODWRACALNE?
Są, choć to proces bardzo trudny i żmudny. Istnieją jednak sposoby, aby uratować mózg, który został zdegradowany przez otyłość.
Jak możemy pomóc dziecku, które wpadło w sidła nadwagi?
1. Okazać ciepło i wsparcie, chwaląc pociechę za słuszne wybory żywieniowe. Aranżując otoczenie tak, by nie było w nim zbyt wielu pokus w postaci niezdrowego jedzenia.
2. Nie wolno stosować nadmiernej kontroli i wzbudzania poczucia winy, gdyż przynosi to efekt odwrotny.
3. Należy praktykować z dzieckiem uważność, bycie tu i teraz. Pomocą mogą się okazać chociażby kolorowanki czy słynna sztuka zentagle. Dobrym sposobem jest wprowadzenie stałego rytmu dnia, co z pewnością podniesie samodyscyplinę dziecka.
Zmiany strukturalne w mózgach otyłych dzieci są faktem. Neuronauki coraz głośniej o tym mówią.
Co zrobimy z tą wiedzą? Machniemy ręką, bo przecież i tak świata nie zmienimy czy nie pozwolimy, aby głupie wybory niszczyły miejsce naszej pracy, a przede wszystkim przyszłość naszych podopiecznych?
Dowiedziałeś się czegoś nowego czytając ten artykuł? Czy mógłby on posłużyć jeszcze komuś? Podziel się 
Artykuł został napisany na podstawie:
Stacy Lu, Mózg w oblężeniu, [w:] „Charaktery. Magazyn psychologiczny”, Nr 3(242), marzec 2017.