Jestem nauczycielem, który poszukuje niepowtarzalności. Pisałam więcej na temat w pierwszej części tego artykułu. Wspominałam w nim także o stanie świadomości, podświadomości i nieświadomości.
Na oznaczenie każdego z tych stanów umysłu używam kolejno symboli: trójkąta, kwadratu i koła. Poniższy diagram przedstawia je razem. Strzałka wskazuje kierunek myśli do wewnątrz, od przyjęcia informacji do jej przetworzenia, a następnie na zewnątrz, w postaci tworzonych, wyrażanych i przekazywanych przez dziecko idei.
W istocie każdy z nas ciągle w ułamku sekundy przeskakuje z jednego z tych trzech stanów do drugiego wskutek nieustannej stymulacji odbieranych przez nas bodźców czuciowych.
Te wzorce funkcjonują we wszystkim, co robimy. One wyznaczają najwygodniejszy i najskuteczniejszy sposób uczenia się. Decydują o tym, że umysł Johnny’ego to skrzypce, a jego matki – trąbka.(1)
Indywidualne wzorce myślenia w pigułce:
SRW – Przewodnik stada
SŁUCH w świadomości
- osoba elokwentna, wygadana,
- ma bogate słownictwo,
- dużo gestykuluje,
- często improwizuje,
- zdolny dyskutant, używa logicznych argumentów,
- tryska humorem, jak z rękawa sypie anegdotami,
- potrzebuje mówienia, żeby żyć,
- nawet jak milczy to mówi, wydaje z siebie różne odgłosy: pomrukuje, pogwizduje, podśpiewuje,
- w gniewie krzyczą, kłócą się,
- nieświadomie ranią słowami kiedy mówią coś nieprzemyślanego,
- niby to wzorzec niewrażliwy na słowa (trafiają one do świadomości) ale gdy słyszy uwagi związane z jego ruchem czy wzrokiem, może to wzbudzić jego głębsze uczucia, szczególnie jeśli chodzi o wygląd osoby bądź sposób wykonywania przez nią pewnych czynności,
- odtwarza to co usłyszy słowo w słowo,
- jako dziecko wcześnie „czyta” (tak długo słucha bajek, że zna je na pamięć).
RUCH w podświadomości
- dużo się porusza, energia tkwi tuż pod skórą,
- generalnie lubi sporty, przede wszystkim grupowe,
- lubi rywalizację, musi być najlepszy,
- gdy się cieszy to skacze, gniewając – tupie nogami,
- pieszczoch,
- ma silne, zwarte ciało,
- świetna koordynacja słuchowo – ruchowa,
- dobry instruktor, umie wytłumaczyć jak coś zrobić,
- świetnie rozumie słowne instrukcje,
- dzieci potrzebują dużo ruchu, męczy je siedzenie w szkolnej ławce,
- niezależny w podejmowaniu decyzji, bardzo dobrze jeśli jako dziecko może uczestniczyć w podejmowaniu decyzji domowych (co na obiad, jakie wakacje), wzmacnia to jego poczucie wartości.
WZROK w nieświadomości
- marzyciel,
- bardzo żywa wyobraźnia,
- jak coś widzi to czuje to na głębokich poziomach,
- ma niekonwencjonalne wizje,
- problemy z czytaniem i pisaniem,
- nie lubi czytać,
- jeżeli jako dziecko nie zainteresuje się czytaniem to literowanie jest dla niego żmudną czynnością co szybko męczy wzrok,
- przed telewizorem się wyłącza, telewizor przyciąga jego wzrok i generalnie nic nie słyszy,
- wyczulony na poziom i jakość tego co ogląda,
- siada przed telewizorem na wybrany program, ale potem ogląda ciurkiem to, co leci,
- ma problemy z pisaniem, zwłaszcza z poprawnością ortograficzną,
- wzrok szybko się męczy,
- ma wokół siebie bałagan, w którym świetnie się orientuje,
- kolekcjonuje wszystko: guzik, piórko, kamyczek,
- jego rysunki są pełne artyzmu,
- wybredny jeśli chodzi o strój, ubranie inne niż u wszystkich, ekscentrycy,
- widzą rzeczy całościowo, mogą zajmować się wystrojem wnętrz.
NAUKA
- dziecko powinno złapać bakcyla czytania,
- pasjonuje się książkami, w których jest ruch, dynamika, ciekawe konstrukcje słowne, cięty język, awanturnicy, bohater podobny do niego,
- do nauki wprowadzić ruch: fotel bujany, wskaźnik, pisanie palcem po plecach, dotyk i gestykulacja pomagają,
- uczy się poprzez wymawianie,
- areszt domowy nie jest wskazany, żeby się uczyć musi mieć dużo ruchu,
- do pisania potrzebuje dużych kartek papieru, tablic,
- musi koić wzrok obserwując na przykład coś naturalnego,
- wprowadzić muzykę do nauki,
- lubi wykresy, wzory, duże obrazki w tekście,
- dziecko zachęcać do mówienia swoimi słowami,
WRS – Wszędobylski obserwator
WZROK w świadomości
- chłonie oczami świat,
- czuje to, co widzi,
- ma problemy z podjęciem decyzji,
- najpierw obserwuje a potem naśladuje,
- żarliwy czytelnik, ale czytanie na głos go rozprasza,
- jest to wzorzec dyslektyczny, ale gdy dziecko nauczyło się czytać nim poszło do szkoły to jest to dla niego naturalny sposób przyswajania informacji,
- lubi rysować, robi to dobrze,
- organizuje sobie pracę na piśmie,
- łatwo nawiązuje kontakt wzrokowy i go utrzymuje,
- zamykają oczy lub patrzą w górę gdy myślą,
- raczej ładnie piszą,
- zadaje dużo pytań, jest dociekliwy/a
- zapamiętuje twarze nie nazwiska,
- bardzo dobrze się uczy pisząc (robi ściągi ale ich nie używa),
- łatwo się uczą ze słowa pisanego, z tabel i wykresów, bez ustnych objaśnień,
- przesadnie dba o szczegóły, często umyka jej pewna wizja całości,
- osoba pedantyczna w ubraniach i przedmiotach,
- wszystko ma swoje miejsce.
RUCH w podświadomości
- energia tuż pod skórą,
- doskonała koordynacja wzrokowo ruchowa,
- typ sportowca,
- wiąże sport z uczuciami i emocjami,
- lubi być widocznym, pokazywać się,
- łatwo naśladuje ruchy,
- lubi rozbierać przedmioty na elementy pierwsze by zobaczyć jak coś działa,
- złość okazuje gestem, bądź poprzez bodźce wzrokowe – spojrzenie lub napis,
- osoba nastawiona na współpracę, lubi i umie pracować w grupie.
SŁUCH w nieświadomości
- istotne jest, aby w procesie uczenia nie był/a krytykowana
- ustne wyjaśnienia w procesie uczenia wprowadzają wyłącznie chaos,
- pali kawały,
- generalnie osoba małomówna,
- gdy poczuje się bezpiecznie w grupie może zacząć mówić,
- ponieważ dostrzega głównie szczegóły, umyka jej wizja całości to przeskakuje z tematu na temat, gubi sens wypowiedzi,
- używa niezrozumiałych dla innych aluzji,
- używa zwrotów i wyrażeń związanych ze wzrokiem: widzę, do zobaczenia,
- zadaje pytania, na które sam sobie odpowiada,
- szorstki ton i krytykę odbiera jako atak na swoją osobę,
NAUKA
- bardzo dobrze wypowiada się na piśmie, gorzej z wypowiedziami ustnymi,
- pisze bardzo dobrze i twórczo,
- pisząc znajduje porządek myśli, ład,
- łatwiej jej wyrażać w ten sposób uczucia,
- potrzebuje wyciszenia,
- jest osobą wrażliwą na bodźce słuchowe, denerwuje ją hałas,
- kącik trofeów podnosi jej poczucie wartości,
- gdy coś opowiada, powinna trzymać coś w ręku by lepiej się koncentrować,
- należy zachęcać dziecko do mówienia, wypytując co widziało, czytało,
- krytyka powinna być wyrażana na piśmie,
- do czytania wprowadzić wskaźnik,
RWS – Wędrujący poszukiwacz
RUCH w świadomości
- pieszczoch, lubi dotykać i być dotykany,
- musi ruszać się żeby żyć, ale czasem kończy się to na spacerach do lodówki,
- bardzo aktywny/a jako dziecko,
- by coś zobaczyć lub usłyszeć musi mieć ruch,
- świetny sportowiec,
- lubi sporty drużynowe,
- lubi coś przegryzać jak pracuje, myśli, pisze,
- generalnie samotnik,
- gdy się gniewa wycofuje się i odcina od świata zewnętrznego,
- lubi pracę w grupie a odpoczynek w samotności,
- ma zdolności manualne,
- jest precyzyjny/a,
- snuje dokładne, dalekosiężne plany,
- osoba o dużym wdzięku osobistym, ładnie się rusza.
WZROK w podświadomości
- przyrodnik, ma łagodny wzrok,
- jest predysponowana do czytania, ale ma problemy czytaniem fonetycznym,
- czytając na głos gubi kontekst,
- nawiązuje kontakt wzrokowy, ale gdy trwa on dłużej lub myśli co powiedzieć zaczyna błądzić wzrokiem,
- widzi całość i szczegóły, gdy zagłębia się w problem to nie umyka wizja całości,
- może być architektem, dekoratorem wnętrz, wizażystą, fryzjerem,
- potrafi wyobrazić sobie z różnych stron dany obiekt (widzi trójwymiarowo),
- widzi dwie strony medalu, wady i zalety rozwiązań,
- świetnie zapamiętuje wykresy, wzory,
- można bardzo dużo wyczytać z jego/jej spojrzenia, emocje widać w oczach.
SŁUCH w nieświadomości
- używa zwrotów związanych z ruchem: czuć atmosferę, pchnąć sprawę,
- gdy słyszy dużo słów wyłącza się,
- jako dziecko późno zaczyna mówić (2 – 2,5 roku), ale gdy już mówi to krótko, zwięźle i rzeczowo,
- generalnie milczek,
- potrzebuje akceptacji, poczucia bezpieczeństwa, gdy mówi,
- gdy zamyka się w sobie to przestaje mówić.
- wycofuje się słysząc plotki, nie plotkuje,
- ma problemy z wyrażaniem uczuć,
- o emocjach mówi tylko wśród bliskich,
- nie zabiera głosu w tłumie, przy dwóch – trzech osobach rozkręca się mówi dużo, czasami pokrętnie, a jej aluzje są niezrozumiałe dla otoczenia,
- wyczulona na krytyczny ton,
- lepiej krytykować ją na piśmie, bo inaczej kara może być niewspółmierna do winy.
NAUKA
- jego/jej drugie imię to wygoda, zwłaszcza w stosunku do ubrań,
- do pisania potrzebuje dużej tablicy, jako dziecko pisze po ścianach,
- potrzebuje wygodnego miejsca do nauki,
- lubi wf, plastykę, prace ręczne,
- musi odreagować szkołę, potrzebuje ciszy, samotności, miejsca gdzie może się zaszyć,
- istotne jest uprawianie sportu dla takiego wzorca,
- areszt domowy nie jest szczęśliwym rozwiązaniem, bo może skończyć się wędrówkami do lodówki,
- takie dzieci wyrywają się do prac: wytrą tablicę, przyniosą kredę np.,
- gdy ma coś zrobić to dobrze, jeśli najpierw pójdzie na dwór i się wybiega – będzie się lepiej koncentrować,
- bardzo dobrą metoda nauki jest wycieczka, eksperyment czy film,
- dobrze uczy się z instrukcji i rysunków,
- do nauki włączyć ruch: bujany fotel, wskaźnik,
- ortografii można uczyć poprzez ruch: pisanie wyrazów na ciele dziecka, układanie wyrazów z literek – ciasteczek,
- potrzebują zajęcia dla rąk, by koncentrować się na tym, co robią lub słyszą,
RSW – Żywe srebro
RUCH w świadomości
- osoba wytrzymała fizycznie,
- wzorzec bokserski: najpierw działa potem myśli,
- gniew okazuje tupiąc i rzucając przedmiotami,
- potrzebuje komfortu fizycznego, wygodnego ubrania, miejsca pracy,
- ciągle się rusza, miele coś w rękach, obgryza paznokcie, lubi jeść, bo to też ruch i smak,
- ma niespożytą energię,
- świetny w pracach ręcznych, majsterkowicz, złota rączka,
- lubi jak coś się dzieje dookoła,
- brak emocji na twarzy,
- niski poziom empatii.
SŁUCH w podświadomości
- gest poprzedza słowo,
- opowiada co zrobił, jak zrobił,
- używa zwrotów związanych z ruchem,
- jest to wzorzec niezależny więc taka osoba będzie przekonywać do działań wg swojego sposobu,
- swobodnie mówi o uczuciach, emocjach,
- ma duży dar przekonywania,
- lubi mówić,
- porządkuje myśli na głos, mówi do siebie.
WZROK w nieświadomości
- ma problemy z czytaniem i pisaniem,
- pismo nieczytelne,
- lubi ilustracje, duży druk,
- nie lubi być nagrywana, fotografowana,
- dłuższe przypatrywanie się jej budzi agresję,
- duży wpływ ma na nią to co widzi np. uśmiech lub złe spojrzenie,
- jest to kolekcjoner,
- organizuje sobie pracę poprzez przerzucanie rzeczy z miejsca na miejsce,
- jest wybredna jeśli chodzi o strój, wystrój wnętrza, program telewizyjny,
- postrzega rzeczy całościowo,
- nie nawiązuje kontaktu wzrokowego, krótkie, nieśmiałe spojrzenia.
NAUKA
- należy dziecko wypytywać o to co widziało, bo pamięta głównie to co robiło,
- jest to wzorzec dyslektyczny,
- frustruje go/ją czytanie na głos,
- do pisania potrzebuje dużych kartek, tablic,
- do nauki należy włączyć ruch: bujany fotel, wskaźnik,
- należy podciągać elementy związane ze wzrokiem poprzez zachęcanie do rysowania, pisania pamiętników i listów,
- trzeba trenować pamięć wzrokową,
- dla takiego dziecka bardzo ważna jest treść czytanego tekstu, musi być on interesujący i pełen akcji,
- dobrze gdy opowiada co przeczytał/a,
- lubi odgrywać scenki, rzeźbić w plastelinie,
- lubi kontakt fizyczny,
- należy koić wzrok, wzrok szybko się męczy.
SWR – Słowny akrobata
SŁUCH w świadomości
- zdolny, błyskotliwy dyskutant,
- sypie z rękawa dowcipami,
- osoba niecierpliwa,
- rzadko gestykuluje,
- podsłuchiwacz, lubi wiedzieć co się dzieje,
- używa zwrotów związanych ze słuchem: słuchaj, do usłyszenia,
- wcześnie „czyta”, w praktyce uczy się ze słuchu na pamięć,
- gaduła,
- łatwo, ale krótkotrwale zapamiętuje usłyszane wiadomości.
WZROK w podświadomości
- świetna pamięć wzrokowa, fotograficzna,
- postrzega całość jaki i szczegóły,
- świetnie czyta fonetycznie,
- wokalizuje to co widzi,
- posiada wiedzę książkową, którą potrafi przekazać, ale nie stosuje jej w praktyce,
- łatwo nawiązuje kontakt wzrokowy, ale nie utrzymuje go długo,
- ma nieczytelne pismo,
- nadaje się na redaktora, korektora do wyszukiwania błędów ortograficznych.
RUCH w nieświadomości
- ma problemy z wzięciem się do roboty,
- często przesuwa terminy wykonania zadań,
- nudzi się przy czynnościach powtarzalnych,
- uprawia sporty indywidualne,
- onieśmiela ją dotyk, który uważa za wyraz głębokiego zaufania,
- niska zdolność manualna,
- jest trochę nieporadny, np. potyka się,
- potrafi naśladować ruchy innych np. sposób tańczenia,
- nie czuje fizycznej potrzeby ruchu.
NAUKA
- sukcesy zawdzięcza elokwencji, należy więc od małego dyskutować z nim/nią o wszystkim,
- nakłaniać i aprobować każdy przejaw fizycznej działalności,
- ugruntowywać zdobytą wiedzę,
- motywować do działania,
- ponieważ jest to „wieczny planista” ma problemy z realizacją terminów, więc należy motywować go/ją do działania,
- zachęcać do opowiadania czym się zajmują, co robią,
WSR – Prezenter, gawędziarz
WZROK w świadomości
- pismo ładne i czytelne
- osoba żywa i ciekawska
- łatwo nawiązuje i długo utrzymuje kontakt wzrokowy
- lubi mieć wszystko poukładane, sklasyfikowane
- lubi porządek ale robienie go jego/ją nudzi
- organizuje sobie prace przez notatki, wykresy
- dobrze rozumie to co widzi, co jest napisane
- żarliwy czytelnik
- nie ma problemów z ortografią
- nie ma problemów z nauczeniem się tradycyjnego czytania
- lubi przyciągać czyjąś uwagę,
- lubi być w centrum uwagi,
- sporządza notatki ze wszystkiego,
- ma dobrą pamięć wzrokową, wystarczy że przegląda notatki przed egzaminami,
- uczucia widać na twarzy,
- nadaje się na redaktora, korektora do wyszukiwania błędów ortograficznych.
SŁUCH w podświadomości
- używa zwrotów związanych ze wzrokiem: zobacz, do zobaczenia,
- mówiąc myśli przez co potrafi sobie uświadomić różne aspekty tej samej sprawy i w czasie rozmowy zmienić zdanie,
- mówi bardzo kwieciście, obrazowo,
- lubi urządzać dyskusje, pogawędki
- raczej sprawnie mówi o uczuciach (dla osób ze słuchem w świadomości może to być trudne),
- myśli na głos,
- bardzo towarzyski/a, ma wiecznych przyjaciół.
RUCH w nieświadomości
- nudzą go/ją wykonywanie dłużej jakiejś czynności, więc przeskakuje z jednej na drugą dla urozmaicenia,
- ma trudności z dokończeniem przerwanych czynności,
- zmienia zdanie co do sposobu wykonania zadania,
- ma poczucie niezdarności, nieporadności, niezdolności,
- niechętnie rywalizuje,
- uprawia sporty indywidualne: rower, narty, pływanie,
- dotyk go/ją onieśmiela,
- ma niską świadomość własnego ciała.
NAUKA
- dobrze czuje się w „tradycyjnej” szkole,
- w szkole nie musi nawet wychodzić na przerwę, może siedzieć w klasie,
- świetnie rejestruje co się do niego/niej mówi,
- nie ma problemów z czytaniem,
- nie potrzebuje pomocy w szkole,
- bardzo szybko się uczy i w związku z tym istnieje niebezpieczeństwo, że po przeglądnięciu notatek zgłosi się do tablicy a następnie „wyrzuci” wiadomości z pamięci, należy więc pokazać mu/jej w dzieciństwie że warto wiedzieć.
- często wykorzystuje swoją opinię w szkole,
- trzeba okazywać zainteresowanie temu co mówi dziecko o tym wzorcu,
- powinno mieć uporządkowane miejsce do pracy bo bałagan je rozprasza,
- jako dziecko powinno być uczone sztuki dyskusji bo bardzo emocjonalnie podchodzi do rozmów,
- w notatkach powinien/na używać dużo kolorów,
- ładnie opowiadają,
- uczy się dobrze przez wzrok i słuch,
- z dzieckiem o takim wzorcu powinno się często chodzić w miejsca o dużym natężeniu bodźców wzrokowych,
- powinno mieć kącik z dyplomami, medalami, trofeami — wzmacnia to jego poczucie wartości.
Co myślisz o indywidualnych wzorcach myślenia?
Zainteresował Cię ten temat?
Agnieszka Engler – nauczyciel wychowania fizycznego i przyrody z ponad dwudziestoletnim stażem. Posiada także doświadczenie w zarządzaniu zespołem szkół i edukowaniu nauczycieli w zakresie oceniania kształtującego, ewaluacji, koncepcji pracy szkoły, neurodydaktyki, pisania programów autorskich, a także znaczenia ruchu w procesie edukacji i zdrowego stylu życia.
ŹRÓDŁA:
1. Dawna MARKOVA Anne POWELL „Twoje dziecko jest inteligentne.Jak poznać i rozwijać jego umysł”
Tytuł oryginału: „How your child is smart”
Redaktor techniczny Krystyna Kaczyńska Korekta Ewa Długosz-Jurkowska
Copyright © by Dawna Markova andAnne Powell
© Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo „Ksiazka i Wiedza” Warszawa 1996, 1998 Wyd. II
2. Indywidualne wzorce myślenia w pigułce – Katarzyna Szafranowska